جلسات خانگی قرآن زنان، یکی از نهادهای مردمی و صاحبپیشینه در کشور ماست که با گذشت زمان، همچنان پابرجا بوده و توسط بانوان اداره میشود. کارکردهای مختلفی که بهمرور به فعالیتهای این جلسات افزوده شده، یکی از دلایل ثبوت این محفلهای زنانه بوده است.
ایجاد همبستگی جمعی، افزایش سطح آگاهیها، کاهش مشکلات اقتصادی نیازمندان، تسهیلات ازدواج، استفاده بهینه از اوقات فراغت از نمونه کارکردهایی است که به فعالیت اصلی این جلسات که همان روضهخوانی، وعظ و خطابه، سفرههای نذری، دعا و زیارتنامهخوانی است، اضافه شده است.
ایجاد حس مشترک اجتماعی و همدلی با یکدیگر، یکی دیگر از دلایل مهمی است که پای بانوان را به این محافل میکشاند، اما با تمام این مزیتها، کم نیستند محافل و مجالس مذهبی خانگی که به آفتهایی همچون لطمهخوردن کانون خانواده و تربیت فرزندان بهخاطر افراط در رفتن به جلسات، آموزش غلط احکام، حتی ترویج برخی خرافات و چشم و همچشمی گرفتار میشوند. بهنظرمیرسد یکی از عوامل مهمی که مانع بروز این آفتها میشود، مدیریت صحیح مسئول جلسه است.
یکی از جلسات قدیمی زنانهای که در منطقه ما و محله استادیوسفی وجود دارد، بهخاطر برخورداری از همین مدیریت صحیح، توانسته پای بانوان بسیاری را به این محفل مذهبی بازکند. مریملطیفزاده که حدود ۱۵سال است با جان و دل برای رونق جلسه «متوسلین به امامزمان (عج)» مایه گذاشته، حالا هرهفته بیشاز صدنفر از بانوان محله را در جلسه قرآن آموزش میدهد. گفتگوی ما با وی درباره تاثیرات این نهاد مردمی خودجوش بر اعضای جلسه است.
جلسه زنانه قرآن متوسلین به امامزمان (عج) از سال۱۳۸۰ در سازمان تبلیغات بهعنوان یک نهاد اجتماعی مذهبی به ثبت رسیده است. البته این جلسه از حدود ۳ سال قبلتر از آن بهصورت غیررسمی فعالیت داشته و مخاطبان آن را خانمهای مسن تشکیل میدادهاند.
مریم لطیفزاده که خودش دوره مداحی و سخنرانی را در سازمان تبلیغات گذرانده است، درباره پاگرفتن این جلسه میگوید: «در جریان رفت وآمدی که به سازمان تبلیغات داشتم، متوجه شدم دورههای قرآن با بیش از ۵۰ نفر مخاطب میتوانند رسمی ثبت شوند. جلسه قرآن ما هم بیش از ۵۰ نفر عضو داشت و من توانستم برای ثبت آن در سال۸۰ اقدام کنم و بعداز آن، فعالیت ما افزایش یافت.»
جلسه زنانه قرآن متوسلین به امامزمان (عج) از سال۱۳۸۰ در سازمان تبلیغات به ثبت رسیده است
حالا بعداز گذشت نزدیک به ۱۵سال از تشکیل این نهاد مردمی، ۱۰۰نفر از خانمهای محله استادیوسفی و محلات اطراف آن، عضو جلسه بوده و هرزمان برایشان مقدور باشد، در برنامههای هفتگی شرکت میکنند.
دوشنبههای هر هفته، موعد جمعشدن اعضای جلسه است. لطیفزاده که به زبان عربی مسلط است و به گفته خودش در زمینه تفسیر، مطالعات بسیاری داشته، ابتدا به آموزش روخوانی قرآن در بین خانمها سپس به بیان تفسیر آن میپردازد.
گردهمایی خانمها در روز آخر هفته یعنی پنجشنبه نیز تکرار شده و اینبار زیارتآلیاسین، حدیثکسا و سایر ادعیه مناسبتی توسط خانمها خوانده میشود و هربار که برنامه جلسه به وقت اذان ظهر برخورد کند، خانمها اول نمازشان را همانجا اقامه کرده و بعد جلسه را ادامه میدهند.
درکنار برگزاری این برنامههای مذهبی، فعالیتهای اجتماعی دیگری نیز با مشارکت اعضای جلسه متوسلین به امامزمان (عج) انجام میشود. کمک به نیازمندان، تهیه جهیزیه و سیسمونی، برگزاری اردوهای زیارتی و تفریحی، تهیه سبد کالا به نیازمندان در ماهرمضان از نمونه کارهای انساندوستانهای است که با مشارکت گروهی اعضای این جلسه انجام میشود.
لطیفزاده در ادامه این برنامهها میگوید: «بین بانوان جلسه، همبستگی و صمیمیت وجود دارد، بهطوریکه اگر کسی به هر دلیلی ازجمله بیماری و گرفتاری نتواند در جلسه شرکت کند، به دیدنش میرویم و در مراسم شادی و غم یکدیگر نیز شرکت میکنیم.»
این جلسه که اعضای آن را گروه سنی جوان تا میانسال و سالمند دربرمیگیرند، هر هفته در منزل یکی از خانمهای داوطلب برگزار میشود. مدیر جلسه که خودش ۲۰سال است در محله استادیوسفی ساکن است، درباره نحوه برگزاری نشستهای هفتگی عنوان میکند: «سعی کردهایم جلسه از هدف اصلی خود دور نشود و چشموهمچشمی رواج پیدا نکند.
بارها در جلسات اعلام کردهایم که خانمها با پذیرایی ساده چای و خرما، میزبان این جلسات باشند و فقط اگر کسی خودش تمایل داشت یا خواست نذرش را اداکند، میتواند برای پذیرایی بیشتر از این درنظر بگیرد. بهخاطر همین تاکیدها، خوشبختانه جلسه ما تاکنون از آفت اسراف و چشموهمچشمی به دور بوده است.»
یکی از اقدامات درخورتوجه جلسه متوسلین به امامزمان (عج)، درنظرگرفتن برنامههایی برای کودکان حاضر در این نشستهاست. طبق گفته لطیفزاده، یکی از خانمها سرپرستی کودکان را برعهده میگیرد و برای آنان در اتاقی مجزا، قصه و شعر میخواند یا بچهها را با وسایل بازی و خوراکی سرگرم میکند.
هدیهدادن به کودکانی که سورههای کوچک قرآن را حفظ میکنند و در جلسه میخوانند، یکی از کارهایی است که سبب تشویق کودکان به حفظ آیات قرآن شده است.
راهاندازی صندوق قرضالحسنه ماهانه و نیز صندوق قرضالحسنه طلایی نیز از دیگر اقدامات این نهاد مردمی است که لطیفزاده دربارهاش توضیح میدهد: «صندوق قرضالحسنه عادی، همانند سایر صندوقهای قرضالحسنه فعالیت میکند و وجهی که توسط خانمها در صندوق گذاشته میشود به قید قرعه به خود آنان واگذار شده و بهصورت اقساط بازپس گرفته میشود، اما نحوه فعالیت صندوق قرضالحسنه طلایی به این شکل است که هرکس به هر مقدار که تمایل دارد، پول بلاعوضی را دراختیار این صندوق میگذارد و این وجه دراختیار سه نفر از اعضای جلسه قرار دادهمیشود که برای رفع مشکل خود به این پول نیاز دارند. پساز چندماه که بدون هیچ کارمزدی، بازپس گرفته میشود برای کارگشایی دراختیار چندنفر دیگر قرار داده میشود.»
راهاندازی صندوق قرضالحسنه ماهانه و نیز صندوق قرضالحسنه طلایی از اقدامات مهم این نهاد مردمی است
نجمه آلعباسیان یکی از بانوان فعال جلسه است که به برکت این محفل مذهبی توانسته در مسیر حفظ قرآن پیش برود. او که تاکنون موفقبه حفظ هشت جزء قرآن شده است، میگوید: «شوق اصلی برای حفظ قرآن را خانم لطیفزاده در وجود من زنده کرد و من تصمیم گرفتم به اینکار اقدام کنم.
سال گذشته با اطلاعرسانی که در جلسه قرآن شد، متوجه شدم ازطریق آموزشهای از راه دورِ سازمان اوقاف، میتوانم حفظ قرآن را شروع کنم. اوایل آموزش، روزی دو آیه را حفظ میکردم و حالا با گذشت حدود یک سال، هفتهای دو صفحه را حفظ میکنم.
نحوه حفظ ازطریق برنامه رادیو خراسان در دو نوبت صبح و بعدازظهر آموزش داده میشود. مربیانی از اداره اوقاف نیز هفتهای دوبار با فراگیران تماس میگیرند و بهصورت تلفنی، برنامه حفظ را از آنان سوال میکنند.»
آلعباسیان که خود نماینده بهداشت شورای اجتماعی محله استادیوسفی و نیز عضو فعال بسیج حوزه۱۵ حضرتزینب (س) ناحیه حمزه سیدالشهداست، برگزاری جلسات هفتگی دوره قرآن را در ایجاد همبستگی اجتماعی بین بانوان محله بسیار موثر میداند و میگوید: «یکی از دلایل مهم سرپاماندن این جلسه و دوام آن، به برخورد و اخلاق خوب خانم لطیفزاده برمیگردد.
توجه ایشان به همه اعضای جلسه بهقدری است که اگر کسی در جلسه حاضر نشود یا به هر دلیلی بین خانمها سوءتفاهم ایجاد شود، موضوع را پیگیری میکنند تا هیچ دلخوری بین اعضای جلسه پیش نیاید.»
* این گزارش چهارشنبه، ۱۰ دی ۹۳ در شماره ۱۳۲ شهرآرامحله منطقه ۱۰ چاپ شده است.